Keşeksiýa, horlanmak, myşsalar we adipoz dokumalarynyň atrofiýasy we ulgamlaýyn çişmegi bilen häsiýetlendirilýän ulgamlaýyn keseldir. Keşeksiýa, düwnük keselinde ölümiň esasy kynçylyklaryndan we sebäplerinden biridir. Keşeksiýa düwnük keselinden başga-da ýürek ýetmezçiligi, böwrek ýetmezçiligi, dowamly obstruktiw öýken keseli, newrologiki keseller, SPID we revmatoid artrit ýaly dürli hroniki, zyýanly däl kesellerden döräp biler. Hasaplamalara görä, rak keselinde kaşeksiýa keseliniň 25% -den 70% -e çenli baryp ýetmegi, bu hassalaryň durmuş derejesine (QOL) çynlakaý täsir edýär we bejergi bilen baglanyşykly zäherlenmäni güýçlendirýär.
Keşeksiýanyň täsirli gatyşmagy, ýaşaýşyň hilini ýokarlandyrmak we rak keseliniň çaklamasy üçin möhüm ähmiýete eýe. Şeýle-de bolsa, kaşeksiýanyň patofiziologiki mehanizmlerini öwrenmekde käbir öňegidişlige garamazdan, mümkin mehanizmlere esaslanan işlenip düzülen köp dermanlar diňe bölekleýin täsirli ýa-da netijesiz. ABŞ-nyň Azyk we derman serişdeleri müdirligi (FDA) tarapyndan tassyklanan häzirki wagtda hiç hili täsirli bejergi ýok.
Keşeksiýa boýunça kliniki synaglaryň şowsuzlygynyň köp sebäbi bar we esasy sebäbi kaşeksiýanyň mehanizmine we tebigy ugruna düýpli düşünmezlikde bolup biler. Recentlyakynda, Pekin uniwersitetiniň geljekki tehnologiýa kollejiniň professory Sýao Ruiping we gözlegçi Hu Sinli bilelikde Tebigatyň alyş-çalşynda makala çap edip, süýt-GPR81 ýolunyň rak keseliniň döremeginde möhüm ornuny açyp, kaşeksiýany bejermek üçin täze pikir hödürledi. Muny Nat Metab, Science, Nat Rev Clin Oncol we beýleki alsurnallaryň kagyzlaryny sintez etmek arkaly jemleýäris.
Agramy ýitirmek, adatça iýmitiň azalmagy we / ýa-da energiýa çykdajylarynyň köpelmegi bilen ýüze çykýar. Öňki gözlegler, çiş bilen baglanyşykly kaşeksiýadaky bu fiziologiki üýtgeşmeleriň, çişiň mikro-gurşawy tarapyndan bölünip çykýan käbir sitokinler tarapyndan amala aşyrylandygyny öňe sürdi. Mysal üçin, ösüşi tapawutlandyryş faktory 15 (GDF15), lipokalin-2 we insuline meňzeş belok 3 (INSL3) ýaly faktorlar merkezi nerw ulgamynyň işdäsi kadalaşdyryjy ýerlere bagly bolup, iýmitleriň kabul edilmegini saklap biler we bu hassalarda anoreksiýa sebäp bolup biler. IL-6, PTHrP, aktiwin A we beýleki faktorlar katabolik ýoly işjeňleşdirmek we energiýa çykdajylaryny ýokarlandyrmak arkaly horlanmaga we dokumalaryň atrofiýasyna sebäp bolýar. Häzirki wagtda kaşeksiýanyň mehanizmi boýunça geçirilen gözlegler esasan bu gizlin beloklara gönükdirildi we az sanly barlagda çiş metabolitleri bilen kaşeksiýanyň arasyndaky baglanyşyk bar. Professor Sýao Ruiping we gözlegçi Hu Sinli, çiş bilen baglanyşykly kaşeksiýanyň möhüm mehanizmini çiş metabolitleri nukdaýnazaryndan açmak üçin täze çemeleşdiler.
Ilki bilen, professor Sýao Ruipingiň topary sagdyn gözegçilikleriň we öýken rak kaşeksiýasynyň syçan modeliniň ganyndaky müňlerçe metabolitleri barlady we süýt kislotasynyň kaşeksiýa bilen syçanlarda iň ýokary ýokarlanan metabolitdigini anyklady. Zeriniň süýt kislotasynyň derejesi, çişiň ösmegi bilen ýokarlandy we çiş göterýän syçanlaryň agramynyň üýtgemegi bilen berk arabaglanyşygy görkezdi. Öýken rak keselinden ýygnan serum nusgalary süýt kislotasynyň hem adam rak keseliniň ösmeginde möhüm rol oýnaýandygyny tassyklaýar.
Süýt kislotasynyň ýokary derejesiniň kaşeksiýa sebäp bolýandygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin gözleg topary, deriniň aşagyna goýlan osmotik nasos arkaly sagdyn syçanlaryň ganyna süýt kislotasyny kaşeksiýa bilen syçanlaryň derejesine emeli usulda ýokarlandyrdy. Syçanlar 2 hepdeden soň, horlanmak, ýag we myşsa dokumalarynyň atrofiýasy ýaly kaşeksiýanyň adaty fenotipini döretdiler. Bu netijeler, laktat bilen örtülen ýagyň täzeden düzülmeginiň, düwnük öýjükleriniň täsirine meňzeýändigini görkezýär. Laktat diňe bir rak keseliniň häsiýetli metaboliti bolman, eýsem rak keselinden döreýän giperkababolik fenotipiň esasy araçysydyr.
Soň bolsa, laktat reseptory GPR81-iň ýok edilmeginiň, serum laktat derejesine täsir etmezden, çiş we serum laktat bilen örtülen kaşeksiýa ýüze çykmalaryny ýeňilleşdirmekde täsirli bolandyklaryna göz ýetirdiler. GPR81 adipoz dokumasynda we kapeksiýanyň ösüşinde skelet myşsasyndan has ir ýüze çykýandygy sebäpli, GPR81-iň syçanjygyň adipoz dokumasyndaky belli bir nokaut täsiri ulgamlaýyn nokauta meňzeýär, çişiň döremegine sebäp bolýan agramy we ýag we skelet myşsalaryny sarp edýär. Bu, süýt kislotasy bilen dolandyrylýan rak keseliniň ösmegi üçin adipoz dokumasyndaky GPR81-iň zerurdygyny görkezýär.
Geçirilen gözlegler, GPR81 bilen baglanyşdyrylandan soň, süýt kislotasy molekulalarynyň ýagly Browning, lipoliz we adaty ýylylyk önümçiliginiň nusgawy PKA ýoly däl-de, Gβγ-RhoA / ROCK1-p38 signalizasiýa ýoly arkaly ýokarlanýandygyny tassyklady.
Rak bilen baglanyşykly kaşeksiýanyň patogenezinde geljegi uly netijelere garamazdan, bu tapyndylar entek täsirli bejergä terjime edilmedi, şonuň üçin häzirki wagtda bu hassalar üçin bejeriş standartlary ýok, ýöne ESMO we Europeanewropa kliniki iýmitleniş we metabolizm jemgyýeti ýaly käbir jemgyýetler kliniki görkezmeleri işläp düzdüler. Häzirki wagtda halkara düzgünnamalarda iýmitleniş, maşk we derman ýaly çemeleşmeler arkaly metabolizmi ösdürmegi we katabolizmi azaltmagy maslahat berilýär
Iş wagty: 28-2024-nji aprel